« powrót

Autorski program profilaktyczny  z zakresu zapobiegania narkomanii i problemom narkotykowym

"Przeciw" Program "Przeciw" jest strukturą profilaktyczną z zakresu zapobiegania narkomanii, przeznaczoną dla młodzieży w wieku od 14-16 lat, a z niewielkimi modyfikacjami może być również stosowany w pracy z młodzieżą starszą (17- a nawet 18-letnią). Odbiorcami programu będą więc głównie uczniowie gimnazjów, ewentualnie szkół pogimnazjalnych oraz rodzice tych uczniów.

Program jest użyteczny w pracy z dziećmi z tzw. grup podwyższonego ryzyka, ale także nadaje się do pracy z cała klasą. Można go realizować wszędzie tam, gdzie możliwy jest kontakt zarówno z młodzieżą, jak i rodzicami. Dopuszcza się pracę z samą młodzieżą, ale wtedy przydatność programu zmniejsza się.

Podczas konstrukcji programu przyjęto następujące założenia:

• winien on wykorzystywać najskuteczniejsze strategie profilaktyczne,
• musi zawierać propozycje aktywizujące i włączające do pracy rodziców,
• struktura programu powinna umożliwiać łatwe dostosowanie do konkretnych warunków organizacyjnych,
• program powinien być wyposażony w proste miary ewaluacyjne.

Ostatecznie do programu "udało się przemycić" przynajmniej trzy z najskuteczniejszych strategii profilaktycznych: wiedza o konsekwencjach sięgania po narkotyki, osobiste postanowienia związane z trzeźwym i wolnym od narkotyków stylem życia, wskazanie na obecność wśród młodzieży zdrowych przekonań dotyczących narkotyków. W odniesieniu do pracy z dziećmi z grup podwyższonego ryzyka zastosowano ponadto strategię uczenia podejmowania racjonalnych i dobrych decyzji. Wykorzystano wiedzę na temat znaczenia czynników chroniących młodych ludzi przed sięganiem i konsekwencjami sięgania po substancje psychoaktywne, próbując włączyć rodziców w oddziaływania profilaktyczne.

W obecnej wersji program zawiera propozycje na około 7-8 godzin zajęć z młodzieżą oraz jedno 2-godzinne lub dwa 1-godzinne spotkania z rodzicami.

W programie wykorzystywane są aktywne metody pracy; częstą pomocą jest przekaz audiowizualny.

Program nie wymaga do realizacji kosztownych materiałów pomocniczych. Jest tak przygotowany, że umożliwia pewną swobodę organizacyjną- może być realizowany po jednej godzinie, w cyklach dwugodzinnych lub zmiennych. Projekt ma charakter autorski, jednak wykorzystuje pomysły obecne we wcześniejszych propozycjach profilaktycznych- głównie w programach "Noe", "Debata" i "Odlot".

Jeden realizator pracuje z jedną klasą i grupą rodziców.

Tematy zajęć z młodzieżą:

1. Fakty i mity na temat narkotyków.
2. Substancje zmieniające świadomość.
3. Substancje psychoaktywne - nasze postawy.
4. Czym jest uzależnienie (2 godz.)
5. Rynek narkotykowy (2 godz.)
6. Alkohol i narkotyki - ważne decyzje.

Cele zajęć z młodzieżą:

• zmiana sposobów myślenia młodzieży odnoszących narkotyków i leków zmieniających świadomość,
• utrwalenie zachowań abstynenckich oraz opóźnienie wieku ewentualnej inicjacji (w przypadku młodzieży nie używającej narkotyków),
• ograniczenie lub zaprzestanie używania narkotyków przez młodzież sięgającą po narkotyki.

Cele te będą realizowane poprzez:

• obalenie niebezpiecznych stereotypów dotyczących narkotyków,
• zapoznanie młodzieży z rzetelną wiedzą na temat substancji psychoaktywnych,
• przekazanie wiedzy o środkach uzależniających, sposobach ich działania, bezpośrednich zagrożeniach związanych z sięganiem po te substancje,
• zapoznanie uczniów z ich faktycznymi przekonaniami normatywnymi związanymi z korzystaniem z substancji odurzających,
• wskazanie na realną możliwość i skutki uzależnienia się od narkotyków i zagrożenia związane z handlem narkotykami,
• zapoznanie uczniów z funkcjonowaniem rynku narkotykowego oraz sposobami działania dealerów,
• uświadomienie znaczenia własnych decyzji,
• wskazanie na szczególne niebezpieczeństwo sięgania po substancje zmieniające świadomość przez dzieci z tzw. grup ryzyka,
• zachęcanie do podjęcia osobistych postanowień związanych z życiem wolnym od narkotyków.

ZAJĘCIA Z RODZICAMI Zajęcia z rodzicami stanowią bardzo ważny element oddziaływań profilaktycznych. w przygotowanie, zorganizowanie oraz przeprowadzenie spotkania z rodzicami należy włożyć więc szczególnie dużo trudu. Proponuję, aby zajęcia z rodzicami rozpocząć (1 spotkanie) lub realizować równolegle z uruchomieniem zajęć dla młodzieży. Drugie spotkanie odbywa się po zakończeniu programu dla dzieci.

Spotkanie dla rodziców ma podobnie jak program dla młodzieży, formę warsztatową. Z daną grupą rodziców pracuje ten sam realizator, który prowadzi zajęcia z młodzieżą.

Podstawowym celem zajęć jest włączenie rodziców w system oddziaływań profilaktycznych.
Cel ten ma być osiągnięty poprzez:

• Zmianę niekorzystnych z punktu widzenia profilaktycznego przekonań rodziców dotyczących substancji uzależniających i uzależnienia,
• Zapoznanie rodziców z działaniem i konsekwencjami stosowania przez młodzież najpopularniejszych narkotyków,
• Zwiększenie kompetencji rodziców w zakresie kontaktu i porozumienia z dzieckiem,
• Aranżowanie sytuacji zachęcających rodziców do rozmawiania z dziećmi o narkotykach, skutkach ich zażywania, wymaganiach rodziców wobec dzieci w tym względzie, ważnych dla życia wartościach,
• Zachęcanie rodziców do zmiany własnych zachowań w kierunku nie zażywania substancji uzależniających.

Wymogi stawiane realizatorom:

• Nie sięganie po narkotyki, uporządkowanie własnych zachowań w zakresie ewetualnego korzystania z legalnych środków psychoaktywnych.
• Doświadczenie w pracy profilaktycznej z młodzieżą, a przynajmniej w pracy warsztatowej z wykorzystaniem aktywnych metod pracy.
• Ukończenie szkolenia z zakresu problematyki narkomanii i profilaktyki narkomanii.
• Dobry kontakt z młodzieżą oraz z rodzicami.
• Autentyczne zaangażowanie w pracy wychowawczej lub ściśle profilaktycznej.
  
  Program "Przeciw" jest programem wysoko ocenianym przez odbiorców (młodzież i rodziców) oraz realizatorów. Jest również jedną z bardzo nielicznych "gotowych" propozycji z zakresu zapobiegania narkomanii. Program poddawany jest stałej ewaluacji.
  
  Centrum "Progres" podjęło działania o wpisania programu na listę programów oficjalnie rekomendowanych przez Centrum Metodyczne Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MENiS.
  
  Program realizujemy od 1999 roku. Dotychczas samodzielnie przeprowadziliśmy 89 realizacji programu w szkołach województw: łódzkiego, mazowieckiego i małopolskiego. Programem objęto 1789 uczniów z gimnazjów i szkół średnich.
  
  Wyniki wstępnej ewaluacji:
  
  

  Średnia ocena	Ocena uczniów
  atrakcyjności zajęć	5,13
  użyteczności zajęć dla siebie	4,94
  użyteczności zajęć dla kolegów	5,03
  sposobu prowadzenia zajęć	5,24