« powrót
Przeprowadzenie "Międzyszkolnego Konkursu Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii" na terenie wybranej szkoły (w rzeczywistości realizacja programu profilaktycznego z wykorzystaniem formy happeningowo - konkursowej).
Oczywiście w trakcie realizacji poszczególnych etapów zachodzić będą procesy, które powodować mogą również zmiany w strukturze działań, np. zebrania z rodzicami w szkołach, celem przedstawienia im zasad konkursu i zaangażowania rodziców do czynnego udziału w konkursie.
Wymiary oddziaływań profilaktycznych, zakładane cele oraz grupy odbiorców.
Autorski program profilaktyki środowiskowej
Lokalna kampania profilaktyczna pod nazwą "Międzyszkolny/Międzyklasowy Konkurs Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii" powstała jako odpowiedź na konkretne zapotrzebowanie praktyczne. Obecnie jednak - po kilkudziesięciokrotnej realizacji w różnych częściach kraju i niezbędnych modyfikacjach jest już pełnym, dobrze opracowanym teoretycznie i praktycznie projektem profilaktycznym.
Umożliwia podjęcie wielowymiarowej interwencji środowiskowej o zasięgu oddziaływania jakiego nie mają żadne z najpopularniejszych w kraju programów profilaktycznych.
"Zwykły" konkurs wiedzy, jakich w społecznościach lokalnych na terenie całego kraju nie brakuje, zmienił się w oryginalne przedsięwzięcie, angażujące nie tylko uczniów i członków komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ale także miejscowych decydentów, dyrektorów szkół, nauczycieli, przedstawicieli miejscowych mediów, i co najważniejsze - rodziców.
W przygotowaniu projektu samego konkursu, który w swoim założeniu miał być oryginalnym w swojej konstrukcji i formie programem profilaktycznym, wykorzystane zostały w części programu sprawdzone w praktyce pomysły zaczerpnięte (i zwykle zmodyfikowane) z programów "Drugi Elementarz", "Noe", "Debata", "Odlot", "Zanim spróbujesz", "Program Domowych Detektywów", "Przygotowanie do profilaktyki Domowej" oraz "Jak żyć z ludźmi".
Prezentacja projektu
Jak zaznaczyłem wcześniej, projekt jest interwencją wielowymiarową, ukierunkowaną na różne (wiekowo, zawodowo, społecznie) grupy odbiorców, zakładającą uruchomienie określonych procesów społecznych, zmianę indywidualnych postaw odbiorców oraz mającą wyzwalać zmiany w wymiarze społecznym.
Kampania dotyczy szeroko rozumianych problemów wynikających z korzystania przez ludzi (głównie młodych) z substancji zmieniających świadomość (alkohol, papierosy, leki, sterydy, narkotyki). Nazwa "Międzyszkolny/Międzyklasowy Konkurs Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii" nie odkrywa wszystkich celów kampanii, ma natomiast ułatwić zrozumienie tematyki samego konkursu i wyzwolić określone procesy motywacyjne u odbiorców.
Cele kampanii
Podstawowe cele kampanii można określić następująco:
Lokalna kampania profilaktyczna pod nazwą "Międzyszkolny/Międzyklasowy Konkurs Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii" powstała jako odpowiedź na konkretne zapotrzebowanie praktyczne. Obecnie jednak - po kilkudziesięciokrotnej realizacji w różnych częściach kraju i niezbędnych modyfikacjach jest już pełnym, dobrze opracowanym teoretycznie i praktycznie projektem profilaktycznym.
Umożliwia podjęcie wielowymiarowej interwencji środowiskowej o zasięgu oddziaływania jakiego nie mają żadne z najpopularniejszych w kraju programów profilaktycznych.
"Zwykły" konkurs wiedzy, jakich w społecznościach lokalnych na terenie całego kraju nie brakuje, zmienił się w oryginalne przedsięwzięcie, angażujące nie tylko uczniów i członków komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, ale także miejscowych decydentów, dyrektorów szkół, nauczycieli, przedstawicieli miejscowych mediów, i co najważniejsze - rodziców.
W przygotowaniu projektu samego konkursu, który w swoim założeniu miał być oryginalnym w swojej konstrukcji i formie programem profilaktycznym, wykorzystane zostały w części programu sprawdzone w praktyce pomysły zaczerpnięte (i zwykle zmodyfikowane) z programów "Drugi Elementarz", "Noe", "Debata", "Odlot", "Zanim spróbujesz", "Program Domowych Detektywów", "Przygotowanie do profilaktyki Domowej" oraz "Jak żyć z ludźmi".
Prezentacja projektu
Jak zaznaczyłem wcześniej, projekt jest interwencją wielowymiarową, ukierunkowaną na różne (wiekowo, zawodowo, społecznie) grupy odbiorców, zakładającą uruchomienie określonych procesów społecznych, zmianę indywidualnych postaw odbiorców oraz mającą wyzwalać zmiany w wymiarze społecznym.
Kampania dotyczy szeroko rozumianych problemów wynikających z korzystania przez ludzi (głównie młodych) z substancji zmieniających świadomość (alkohol, papierosy, leki, sterydy, narkotyki). Nazwa "Międzyszkolny/Międzyklasowy Konkurs Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii" nie odkrywa wszystkich celów kampanii, ma natomiast ułatwić zrozumienie tematyki samego konkursu i wyzwolić określone procesy motywacyjne u odbiorców.
Cele kampanii
Podstawowe cele kampanii można określić następująco:
- Wzmocnienie i utrwalenie u dzieci postaw sprzyjających abstynencji i zdrowemu stylowi życia,
- Skorygowanie u dzieci postaw sprzyjających sięganiu po substancje psychoaktywne,
- Zaangażowanie rodziców, pedagogów, przedstawicieli miejscowych władz w działalność profilaktyczną,
- Zmiana postaw mieszkańców danej gminy wobec sięgania przez dzieci i młodzież po substancje odurzające (w kierunku postaw chroniących młodych ludzi przed kontaktami ze środkami zmieniającymi świadomość).
Przeprowadzenie "Międzyszkolnego Konkursu Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii" na terenie wybranej szkoły (w rzeczywistości realizacja programu profilaktycznego z wykorzystaniem formy happeningowo - konkursowej).
Oczywiście w trakcie realizacji poszczególnych etapów zachodzić będą procesy, które powodować mogą również zmiany w strukturze działań, np. zebrania z rodzicami w szkołach, celem przedstawienia im zasad konkursu i zaangażowania rodziców do czynnego udziału w konkursie.
Wymiary oddziaływań profilaktycznych, zakładane cele oraz grupy odbiorców.
- Profilaktyka szkolna.
Kampania została tak zaplanowana i przygotowana, aby umożliwić udział w oddziaływaniach profilaktycznych maksymalnie dużej liczbie dzieci (w czasie samego konkursu może to być 5-8 klas - w sumie od 100 do około 200 dzieci).
W szkoleniu przygotowującym do udziału w konkursie uczestniczą wybrani przedstawiciele uczniów, rodziców oraz opiekujący się drużyną nauczyciele - w sumie po siedem osób (4 uczniów, 2 rodziców, 1 nauczyciel). Prowadzący pracują na tym etapie z grupą od 35 - 56 uczniów.
Ogólną liczbę rodziców, którzy uczestniczyć będą w kampanii trudno jest precyzyjnie oszacować. Na podstawie przeprowadzonych realizacji wynika, że w kampanię zaangażowało się na różnych etapach i na różnym poziomie nie więcej niż 50 % rodziców.
Projekt zakłada pracę z dziećmi z klas 5-6 szkół podstawowych (przygotowany jest również wariant przeznaczony do pracy z młodzieżą z klas 1-2 gimnazjum). Znacząca część projektu realizowana jest w szkołach : wybór uczestników, przygotowanie klas i reprezentacji, przeprowadzenie samego konkursu. Na wszystkich w/w etapach podejmowane i wyzwalane są oddziaływania o charakterze profilaktycznym.
Profilaktyka szkolna ukierunkowana jest przede wszystkim na pracę z dziećmi, ale także z rodzicami i pedagogami.
W szkoleniu przygotowującym do udziału w konkursie uczestniczą wybrani przedstawiciele uczniów, rodziców oraz opiekujący się drużyną nauczyciele - w sumie po siedem osób (4 uczniów, 2 rodziców, 1 nauczyciel). Prowadzący pracują na tym etapie z grupą od 35 - 56 uczniów.
Ogólną liczbę rodziców, którzy uczestniczyć będą w kampanii trudno jest precyzyjnie oszacować. Na podstawie przeprowadzonych realizacji wynika, że w kampanię zaangażowało się na różnych etapach i na różnym poziomie nie więcej niż 50 % rodziców.
Projekt zakłada pracę z dziećmi z klas 5-6 szkół podstawowych (przygotowany jest również wariant przeznaczony do pracy z młodzieżą z klas 1-2 gimnazjum). Znacząca część projektu realizowana jest w szkołach : wybór uczestników, przygotowanie klas i reprezentacji, przeprowadzenie samego konkursu. Na wszystkich w/w etapach podejmowane i wyzwalane są oddziaływania o charakterze profilaktycznym.
Profilaktyka szkolna ukierunkowana jest przede wszystkim na pracę z dziećmi, ale także z rodzicami i pedagogami.
- Profilaktyka domowa
Kampania zakłada aktywny udział rodziców na kilku jej etapach - począwszy od formowania zespołu przedstawicieli biorących udział w szkoleniu przygotowującym do udziały w konkursie, poprzez wspólny (razem z uczniami i nauczycielami) udział w szkoleniu; pracę z dziećmi w szkołach oraz domach, udział w samym konkursie, aż do zaangażowania w lokalną dyskusje nt. roli dorosłych w zapobieganiu szkodom na jakie narażone mogą być dzieci z racji sięgania po substancje psychoaktywne. Niewątpliwie najcenniejszymi z profilaktycznego punktu widzenia są domowe rozmowy między rodzicami a dziećmi na tematy związane z sięganiem po substancje zmieniające świadomość oraz wspólne, domowe przygotowania do konkursu, a także wspólny udział dzieci i rodziców w konkursie.
W dotychczas realizowanych w Polsce programach i projektach profilaktycznych, zakładających prace z rodzicami, ograniczano się zazwyczaj do propozycji różnego rodzaju zajęć o charakterze edukacyjno-treningowym (za wyjątkiem Programu Domowych Detektywów, w którym to programie założono stałą pracę uczniów ze swoimi rodzicami). Natomiast omawiany program ułatwia rzeczywiste zaangażowanie rodziców. Struktura kampanii sprzyja rzeczywistemu zaangażowaniu rodziców.
W dotychczas realizowanych w Polsce programach i projektach profilaktycznych, zakładających prace z rodzicami, ograniczano się zazwyczaj do propozycji różnego rodzaju zajęć o charakterze edukacyjno-treningowym (za wyjątkiem Programu Domowych Detektywów, w którym to programie założono stałą pracę uczniów ze swoimi rodzicami). Natomiast omawiany program ułatwia rzeczywiste zaangażowanie rodziców. Struktura kampanii sprzyja rzeczywistemu zaangażowaniu rodziców.
- Profilaktyka środowiskowa
Kampania ma bez wątpienia charakter środowiskowy. Oprócz oddziaływań prowadzonych na terenach szkół oraz uruchamianych w domach rodzinnych, umożliwia pracę z decydentami, instytucjami współpracującymi ze szkołami i komisją rozwiązywania problemów alkoholowych. poprzez Kościół i lokalne media możliwe jest oddziaływanie wobec stosunkowo dużej liczby mieszkańców.
Dzięki temu odbiorcami kampanii nie będą tylko dzieci, ich rodzice i nauczyciele, ale także szeroko rozumiane środowisko społeczne. Korzyść z profilaktyki o charakterze środowiskowym wydaję się dwojaka: po pierwsze - adresatami oddziaływań profilaktycznych będzie znacząca część mieszkańców lokalnej społeczności (profilaktyką objąć będzie można relatywnie dużą populację), i po drugie - dzieci będą skuteczniej chronione (programy środowiskowe cechuje większa efektywność niż wąskie programy adresowane np. tylko do dzieci).
Dzięki temu odbiorcami kampanii nie będą tylko dzieci, ich rodzice i nauczyciele, ale także szeroko rozumiane środowisko społeczne. Korzyść z profilaktyki o charakterze środowiskowym wydaję się dwojaka: po pierwsze - adresatami oddziaływań profilaktycznych będzie znacząca część mieszkańców lokalnej społeczności (profilaktyką objąć będzie można relatywnie dużą populację), i po drugie - dzieci będą skuteczniej chronione (programy środowiskowe cechuje większa efektywność niż wąskie programy adresowane np. tylko do dzieci).
Przebieg i sposób realizacji Konkursu Wiedzy o Problemach Alkoholowych i Narkomanii.
Jak wspomniałem wcześniej konkurs ma formę zabawowo-happeningową. Ze względu na swoją formę powinien silnie angażować uczniów - zarówno poznawczo, jak i emocjonalnie; zapobiegając "znużeniu profilaktyką". Zaangażowanie winno dotyczyć wszystkich uczniów, nawet tych którzy zwykle są mało zainteresowani innym programem profilaktycznym, albo też uchodzą za klasowych "przeskadzaczy".
W konkursie biorą udział całe zespoły klasowe z poszczególnych szkół oraz wyłonieni rodzice; choć do kolejnych zadań typowane są (przez opiekunów i klasy) czteroosobowe drużyny. Aby zapewnić zaangażowanie i udział stosunkowo dużej liczby uczniów i rodziców, przyjęto zasadę, że jeden uczeń i jeden rodzic uczestniczyć może maksymalnie w dwóch konkurencjach. W sześciu z ośmiu zadań konkursowych udział biorą wyłącznie dzieci, w dwóch pozostałych rodzice wraz z dziećmi (w drużynie 4 osobowej znajdować się winno 2 rodziców i 2 uczniów).
W zależności od liczby uczestników przeprowadzenie konkursu trwa od 3 do 4 godzin.
Realizatorzy programu
Konkurs prowadzi minimum pięcioosobowy zespół, w którym: jedna osoba pełni funkcję lidera, jedna współprowadzi konkurs, dwie zasiadają w jury, jedna bawi grą i śpiewem lub obsługuje sprzęt audio-wideo.
Organizacja konkursu.
Przygotowanie konkursu wymaga pewnego wysiłku organizacyjnego - ustalenie daty programu i zapewnienie uczestnikom możliwości przybycia, zwykle łączy się to z koniecznością dowozu dzieci na konkurs, bardzo dobrego przygotowania sali, która spełniać powinna określone warunki:
Jak wspomniałem wcześniej konkurs ma formę zabawowo-happeningową. Ze względu na swoją formę powinien silnie angażować uczniów - zarówno poznawczo, jak i emocjonalnie; zapobiegając "znużeniu profilaktyką". Zaangażowanie winno dotyczyć wszystkich uczniów, nawet tych którzy zwykle są mało zainteresowani innym programem profilaktycznym, albo też uchodzą za klasowych "przeskadzaczy".
W konkursie biorą udział całe zespoły klasowe z poszczególnych szkół oraz wyłonieni rodzice; choć do kolejnych zadań typowane są (przez opiekunów i klasy) czteroosobowe drużyny. Aby zapewnić zaangażowanie i udział stosunkowo dużej liczby uczniów i rodziców, przyjęto zasadę, że jeden uczeń i jeden rodzic uczestniczyć może maksymalnie w dwóch konkurencjach. W sześciu z ośmiu zadań konkursowych udział biorą wyłącznie dzieci, w dwóch pozostałych rodzice wraz z dziećmi (w drużynie 4 osobowej znajdować się winno 2 rodziców i 2 uczniów).
W zależności od liczby uczestników przeprowadzenie konkursu trwa od 3 do 4 godzin.
Realizatorzy programu
Konkurs prowadzi minimum pięcioosobowy zespół, w którym: jedna osoba pełni funkcję lidera, jedna współprowadzi konkurs, dwie zasiadają w jury, jedna bawi grą i śpiewem lub obsługuje sprzęt audio-wideo.
Organizacja konkursu.
Przygotowanie konkursu wymaga pewnego wysiłku organizacyjnego - ustalenie daty programu i zapewnienie uczestnikom możliwości przybycia, zwykle łączy się to z koniecznością dowozu dzieci na konkurs, bardzo dobrego przygotowania sali, która spełniać powinna określone warunki:
- Powinna pomieścić od 150 do 300 uczestników i zaproszonych gości,
- Uczestnicy i widzowie powinni mieć miejsca do siedzenia - uczestnicy także stoliki,
- Sala musi posiadać dobre nagłośnienie i przynajmniej przyzwoitą akustykę
- Dla realizatorów muszą być przygotowane najmniej dwa mikrofony
- Na miejscu znajdować powinien się sprzęt wideo
- Niezbędna jest jedna sporej wielkości tablica lub dwie nieco mniejsze.
Żeby zapewnić udział w konkursie wszystkim zebranym, nie tylko członkom rywalizujących w danym momencie drużyn - część materiałów do zadań, odpowiednio powiększonych, zostaje wyeksponowanych w przeznaczonych ku temu miejscach i powinna być widoczna przez wszystkich obecnych.
Do przeprowadzenia konkursu niezbędne są materiały pomocnicze, które przygotowują realizatorzy, ale także uczestnicy.
Podsumowanie i wnioski.
Niewątpliwymi zaletami prezentowanego programu są:
Do przeprowadzenia konkursu niezbędne są materiały pomocnicze, które przygotowują realizatorzy, ale także uczestnicy.
Podsumowanie i wnioski.
Niewątpliwymi zaletami prezentowanego programu są:
- szeroki zasięg (środowiskowy);
- relatywnie długi czas trwania kampanii - w schemacie przedstawionym w niniejszej pracy około 2 miesiące;
- ukierunkowanie oddziaływań profilaktycznych na redukcje czynników ryzyka a jednocześnie rozwijanie czynników chroniących,
- zastosowanie w konstrukcji projektu wszystkich najskuteczniejszych strategii profilaktycznych,
- praca nad niekorzystnymi przekonaniami normatywnymi i oczekiwaniami wobec substancji psychoaktywnych, r
- relatywnie efektywne zaangażowanie rodziców i innych znaczących osób dorosłych,
- oryginalna konstrukcja samego konkursu, który uchodzić może za ciekawy w swojej formie program profilaktyczny,
- objęcie jednorazowo oddziaływaniami profilaktycznymi dużej grupy dzieci i dorosłych;
- nakierowanie na dużą grupę substancji zmieniających świadomość, a nie np. wyłącznie na alkohol,
- wreszcie - stosunkowo niewielki koszt realizacji projektu w odniesieniu do liczebności grupy odbiorców i zakresu działań.
Jednocześnie realizacja projektu wiąże się też z pewnymi trudnościami. Program jest niełatwy do zrealizowania i wyczerpujący, wymagający od realizatorów wysokich kwalifikacji, a od wielu osób w gminie czy mieście - po prostu zaangażowania.
Program został zgłoszony celem uzyskania oficjalnych rekomendacji Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MENiS.
Koszt realizacji kampanii zależny jest od zamówionego modułu. W najczęściej zamawianej formie wynosi 1890 zł. W wersji rozszerzonej- 2990 zł. Do tej kwoty doliczyć należy koszty dojazdu wg stawek za podróże służbowe.
Program został zgłoszony celem uzyskania oficjalnych rekomendacji Centrum Metodycznego Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej MENiS.
Koszt realizacji kampanii zależny jest od zamówionego modułu. W najczęściej zamawianej formie wynosi 1890 zł. W wersji rozszerzonej- 2990 zł. Do tej kwoty doliczyć należy koszty dojazdu wg stawek za podróże służbowe.